Χωρίς αναπτυξιακή στρατηγική για την οικονομία τα 3 μνημόνια
Μόνο σε «περιορισμένο βαθμό» εκπλήρωσαν τον σκοπό τους τα τρία μνημόνια προσαρμογής που έχουν εφαρμοστεί στην Ελλάδα από το 2010, ενώ από όλα τα προγράμματα απουσίαζε η αναπτυξιακή στρατηγική για την οικονομία.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της έκθεσης του ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου που παρουσιάστηκε χθες στις Βρυξέλλες, με τίτλο «παρέμβαση της Επιτροπής στην ελληνική χρηματοπιστωτική κρίση».
Επειτα από τρία προγράμματα, το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε περισσότερο από ένα τέταρτο, με την Ελλάδα να μην επιστρέφει στην ανάπτυξη, το χρέος της αυξήθηκε και οι τράπεζες ακόμα «έχουν περιορισμένη ικανότητα να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία», αναφέρει η έκθεση, η οποία κρίνει τον ρόλο που έπαιξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα τρία προγράμματα διάσωσης που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα. Στην έκθεση τονίζεται ότι τα προγράμματα δεν κατάφεραν να αποκαταστήσουν την πρόσβαση της χώρας στις αγορές, καθώς εξακολουθεί να απαιτείται εξωτερική οικονομική στήριξη.
Η έκθεση
Η ιδιαίτερα αναλυτική 130σέλιδη έκθεση, που γίνεται για πρώτη φορά, προέκυψε ύστερα από πρόσβαση σε μία σειρά εγγράφων και συνεντεύξεων με τους βασικούς πρωταγωνιστές των προγραμμάτων στις Βρυξέλλες αλλά και στην Αθήνα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν συνεργάστηκε, ενώ δεν αξιολογήθηκε ούτε ο ρόλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης ή των ελληνικών αρχών.
Βασική κριτική είναι ότι τα προγράμματα παρά τους σαφείς μεσοπρόθεσμους στόχους δεν «υποστηρίχθηκαν από μια γενική αναπτυξιακή στρατηγική που θα μπορούσε να επεκταθεί πέρα από τα προγράμματα».
Κατά την έναρξη του ελληνικού προγράμματος, η Επιτροπή δεν διέθετε πείρα στη διαχείριση ενός τέτοιου εγχειρήματος και χρειάστηκε ένας χρόνος για να δημιουργηθεί μια διαδικασία που θα ακολουθείτο. Ακόμα, όμως, και όταν η «η Επιτροπή ανέπτυξε ένα λειτουργικό σύστημα για την αξιολόγηση των όρων, διαπιστώσαμε συνεπακόλουθες αδυναμίες, ιδίως όσον αφορά την αξιολόγηση της υλοποίησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» αναφέρει η έκθεση.
Η έκθεση τονίζει ότι παρόλο που οι μεταρρυθμίσεις σε φορολογική και δημόσια διοίκηση έφεραν δημοσιονομικά οφέλη, η εφαρμογή τους ήταν πολύ πιο αδύναμη. «Οι μεταρρυθμίσεις στη φορολογία και στη δημόσια διοίκηση είχαν ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση δημοσιονομικών πόρων, ωστόσο, η υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων δεν απέφερε τους ίδιους καρπούς».
Η αγορά εργασίας κατέστη περισσότερο ευέλικτη και ανταγωνιστική, ενώ περαιτέρω μεταρρυθμίσεις αναμένονται με το τρίτο πρόγραμμα.
«Σε όλους τους τομείς πολιτικής, η υλοποίηση ορισμένων βασικών μεταρρυθμίσεων κατέγραψε σημαντική καθυστέρηση ή δεν ήταν αποτελεσματική» ήταν από τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης.
Η πολιτική αστάθεια
Μία άλλη βασική πρόκληση που αντιμετώπισαν τα προγράμματα προσαρμογής στη χώρα, που δεν είχαν να κάνουν με τη διαχείριση από τους θεσμούς, ήταν η πολιτική αστάθεια. Από τον Οκτώβριο του 2009 έως τον Ιανουάριο του 2015, η Ελλάδα πραγματοποίησε έξι εκλογές και μία αλλαγή κυβέρνησης χωρίς εκλογές τον Νοέμβριο του 2011 και κάθε κυβέρνηση χρειάστηκε «αρκετό χρόνο για να επαναβεβαιώσει τη δέσμευσή της και την προσέγγισή της στις μεταρρυθμίσεις».
Συγχρόνως, η έκθεση αναφέρει πως το δημοψήφισμα που διεξήχθη τον Ιούλιο του 2015 «συνέβαλε στην αβεβαιότητα για το μέλλον του προγράμματος και στην οικονομική αστάθεια».
Το πραγματικό χρονοδιάγραμμα των αξιολογήσεων του προγράμματος απομακρύνθηκε σε μεγάλο βαθμό από το αρχικό τριμηνιαίο χρονοδιάγραμμα, αντανακλώντας τις καθυστερήσεις υλοποίησης και τις δυσκολίες επίτευξης συμφωνίας για νέα μέτρα.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο καταλήγει με μία σειρά συστάσεων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για επόμενα προγράμματα, όπως το να είναι συστηματικότερη η εκτίμηση της διοικητικής ικανότητας του κράτους-μέλους να εφαρμόζει τις μεταρρυθμίσεις και στην ανάγκη τεχνικής βοήθειας αλλά και να διασφαλιστεί ότι τα προγράμματα ενσωματώνονται σε μια γενική αναπτυξιακή στρατηγική για τη χώρα. Πηγή: www.kathimerini.gr